Trang chủ

Thông tin tra cứu

Tây Du Ký qua cách nhìn của người học Phật

Huyễn Ý

NXB Văn Hóa Thông Tin

Lời đầu sách

Nhân các cháu gia đình Phật tử đến chơi, đang trò chuyện với nhau, tôi nghe chúng kể lại phim truyện Tây Du Ký có những đoạn như Hồng Hài Nhi phun lửa Tam-muội và đến Tây phương mà cửa Phật vẫn còn ăn hối lộ…Nghe qua, lòng tôi nghi ngờ, không biết trong Tây Du Ký nói những gì mà khi các cháu xem phim lại hiểu như thế. Cái hiểu có phần lệch lạc về đạo Phật, làm tôi ray rứt nên mới bèn hỏi tìm mượn được bộ Tây Du Ký do Nhà xuất bản Văn Học tái bản năm 1997 của Thụy Đình dịch để xem. Khi đọc đến lời giới thiệu có đoạn “Thần, Phật, Sư, Đạo là đối tượng châm biếm của Ngô Thừa Ân”. Lời này càng thôi thúc tôi đọc xem trong truyện nói những gì?

Saukhi xem xong bộ truyện tôi thấy có những điểm rất phù hợp với công phu hành đạo theo giáo lý đạo Phật. Trong ấy, Ngô Thừa Ân đã khéo dùng ngòi bút văn chương nói lên được ý nghĩa thâm thúy của Phật pháp, thật đúng với câu “Văn dĩ tải đạo”.Người xem vì chưa hiểu Phật pháp và đa phần chỉ theo dõi sự diễn biến của truyện nên đã hiểu lầm, tưởng chừng như Ngô Thừa Ân xem thường nhà Phật; và lời nhận xét của Nhà xuất bản Nhân dân Văn học Bắc Kinh cũng chỉ là cái nhìn phiến diện mà thôi. Với sự thao thức mong muốn hóa giải sự ngộ nhận về đạo Phật của người xem Tây Du Ký, tôi đã không ngại sự hiểu biết thiển cận của mình, xin trình bày ra đây những điểm phù hợp với tiến trình  chuyển hóa tu tâm của người tu Phật, được Ngô Thừa Ân nhân cách hóa qua các nhân vật, trong từng chương hồi của truyện. Hơn nữa, cũng mong muốn người xem Tây Du Ký hiểu biết chút ít về đạo Phật, vì vậy mà quyển sách này ra đời.

Tuy xét thấy việc làm này không biết có đúng với dụng ý của Ngô Thừa Ân hay không, nhưng tôi cũng viết chút ít về tác phẩm để nói lên sự cảm thông của mình đối với tác giả. Vì xét nghĩ xem truyện Tây Du Ký như là xem lại diễn hành nội tâm của Hành Giả trên bước đường giác ngộ giải thoát.

Song, tự xét mình kiến thức hạn hẹp và sự cảm nhận Phật pháp còn nông cạn chưa thấu đáo, vả lại cũng không chuyên viết văn, thành thử quý vị nào đọc để tìm lời văn bóng bẩy chải chuốt chắc sẽ không hài lòng. Vậy mong những ai có duyên được xem hãy đạt ý quên lời mà bỏ qua cho những vụng về trong lời văn và cách diễn đạt.

Trong quyển sách này, chúng tôi chỉ trình bày cho những người mới đang tìm hiểu đạo Phật, để giúp bạn đọc có khái niệm sơ qua Duy thức và vài đặc điểm về Thiền. Song, khi viết dẫn chắc không sao tránh khỏi những sơ sót lỗi lầm. Vậy kính mong các bậc cao minh lượng thứ và hoan hỷ chỉ giáo những điều sai sót để cho lần tái bản sau được hoàn hảo hơn.

Dẫn nhập

Tây Du Ký là bộ thần thoại mang tính cách lãng mạn, được Ngô Thừa Ân đã dày công nghiên cứu viết ra những hình ảnh tưởng tượng trong mọi tình tiết ở từng chương hồi. Khi đọc ta cảm thấy rất thú vị và hấp dẫn như việc tả cảnh Long cung , Thiên cung, Địa ngục, Hang quỷ, Động tiên…Cả việc đánh võ, đấu phép, biến hóa thật tài tình và những nhân vật ma quái diễn tả giống như thật làm cho người đọc cảm thấy ghê rợn, nhưng lại rất thích thú. Vì thế, cho điến nay, không chỉ riêng ở Trung Quốc mà các nước Tây Âu và lân cận như nước ta cũng xem Tây Du Ký là một bộ sách có giá trị được nhiều người tìm đọc.

Cách kết cấu của truyện và tính cách những nhân vật đến cảnh trí mang tính đặc trưng, cùng với sự mô tả tình tiết thi thố võ nghệ thì Tây Du Ký rất khôi hài lý thú, nên gần đây có nhà đạo diễn Trung Quốc nương vào truyện mà dựng thành phim ảnh được lưu truyển rộng rãi trên màn ảnh nhỏ, thành thử đa số quần chúng từ thành thị đến thôn quê đều biết về truyện này.

Đọc truyện ta thất nó vốn đã hư cấu, mà những bối cảnh trong phim lại them một phần hư cấu nữa, do các người làm phim và những diễn viên khéo diễn xuất làm cho bộ phim rất sống động, cùng với những kỷ xảo tạo cho hình ảnh them phần đặc sắc. Nhưng đối với người xem thì mỗi người nhìn mỗi cách và lý giải khác nhau.

Theo nhận định nhà khoa học xã hội thì Tây Du Ký là một cuộc cách mạng đòi hỏi sự bình quyền ở thời phong kiến, trong đó nhân vật nổi bật nhất là Tôn Ngộ Không.

Nhưng theo thiển kiến riêng tôi thì Tây Du Ký là một tác phẩm ngụ ý ám chỉ những nghĩa lý sâu xa mầu nhiệm cho Hành Giả nào đang tiến tu trên bước đường giải thoát. Vì khi đọc tác phẩm nào cũng vậy, tùy theo sự nhận thức của mỗi người mà nhận định ý nghĩa có sai biệt. Thí dụ như truyện “Sự tích quả dưa hấu” (An Tiêm), với người bình dân đọc qua chỉ biết truyện cổ truyền thuyết dân gian. Còn người có kiến thức khá hơn thì nhận định truyện nói lên tính cách tự lập cuộc sống từ hai bàn tay và tài trí chính mình, chớ không trông đợi nương nhờ vào sự giúp đỡ của người khác, dù là thân thuộc. Nhưng theo thiển kiến của tôi qua tư tưởng Đạo Phật thì truyện nói lên sự giác ngộ giải thoát phải do chính mình tu hành mà được, chớ không nương nhờ vào thần linh hay đấng tối thượng nào cứu rỗi.

Cũng vậy, đối với tinh thần Thiền tông, chúng ta không nên hiểu trên lời nói, văn tự, mà phải nương nơi văn tự lời nói để ngầm hội những ngụ ý, mới gọi là thể nhận lý thiền. Như trong Thiền sử có câu chuyện như sau.

Một hôm quan Đề Hình đến thăm Tổ Pháp Diễn. Tổ hỏi: Đề Hình lúc còn trẻ có đọc thơ Tiểu Diễm không? Có hai câu thơ ý rất gần “Vừa kêu Tiểu Ngọc nguyên không việc, chỉ cốt anh chàng nhận được thinh”.

Quan Đề Hình nghe xong liền ứng : “Dạ ! Dạ!”

Ngài Pháp Diễn bảo: “Hãy chính chắn”.

Ngài Khắc Cần đứng hầu nghe hai người đối đáp như thế mà chưa hội, nên hỏi ngài Pháp Diễn: “Quan Đề Hình có hội chăng?”.

Ngài Pháp Diễn bảo: “Kia nhận được thinh”.

Sư mới thưa: “Chỉ cốt anh chàng nhận được thinh, quan Đề Hình nhận được thinh, sao chẳng phải?”.

Ngài Pháp Diễn nhắc lại lời đối đáp của người xưa: “Thế nào là ý Tổ từ Tây sang? Cây bá trước sân !”. Khắc Cần nghe chợt liền tỉnh. Sư bước ra thấy con gà bay đậu trên lan can vỗ cánh gáy, liền ngộ ý của Tổ Pháp Diễn chỉ cho quan Đề Hình.

Hai câu thơ trên cô đọng xuất xứ từ một câu chuyện tình thế gian như sau: Một thiếu nữ con nhà quyền quý có tình ý với chàng thanh niên gần nhà. Một hôm vào chiều tối chàng lân la đến nhà cô này, ý muốn vào nhưng không biết phòng cô ở đâu. Cô ta trong phòng nhìn thấy chàng đang tới lui ngoài rào thì liền gọi người giúp việc “Tiểu Ngọc ! Đem bình trà lại cho cô”. Tức thì anh chàng ngoài kia nghe tiếng biết chỗ ở của nàng. Như vậy, khi kêu Tiểu Ngọc thực ra không có việc gì quan trọng, nên nói: “Vừa kêu Tiểu Ngọc nguyên không việc”. Tiếng kêu đó chủ yếu cho anh chàng ngoài rào nghe, nên nói: “Chỉ cốt anh chàng nhận được thinh”. Tiếng kêu không nhắm vào người giúp việc, mà nhằm vào anh chàng ở ngoài rào, tuy kêu đây mà ý ở ngoài kia.

Vì thế, chúng ta đọc Tây Du Ký cũng với tinh thần đó. Hầu như những tình tiết trong Tây Du Ký là để ngụ ý biểu hiện lên ý nghĩa cao siêu, sâu xa trong Phật giáo nhưng ít ai để ý, và những nhân vật trong truyện là hình ảnh tượng trưng thể hiện ý nghĩa về tâm linh, do đó khi xem Tây Du Ký hãy nên xem lại chính mình thì mới thấy cái hay của truyện.

Nếu cho rằng Tây Du Ký là pháp thế gian thì người học Phật phải biết chuyển hóa từ thế pháp sang Phật pháp, giống như Đức Phật chuyển nghi thức bài “Lễ-bái-lục-phương” của Bà-la-môn thành pháp của Phật (Kinh Thi Ca La Việt) vậy. Cũng như người khéo biết sử dụng việc thì biến cái xấu thành tốt, biến dở thành hay, biến cỏ rác phẩm uế làm thành hoa đẹp thơm để mọi người cùng thưởng thức. Do đó cổ nhân có nói: “Biến nắm đất thành vàng ròng” hay câu “Phật pháp không ngoài thế gian pháp” là ý này vậy. Hơn nữa, người học Phật nếu nhìn tất cả thế pháp bằng cái nhìn Phật pháp thì không có tác ý tạo nhân bất hảo và ác nghiệp.

Đại lược nêu lên vài mẩu chuyện để chúng ta có sự nhận định theo tư tưởng Phật giáo, trước khi xem Tây Du Ký và quyển sách này

• Trang đầu
• Trang trước
• 12
• 13
• 14
• 15