LỜI NÓI ĐẦU

       Từ điển bách khoa và bách khoa thư là loại sách giới thiệu tri thức của các ngành văn hoá, khoa học, kĩ thuật dựa vào các công trình đã được nghiên cứu, tổng kết, đánh giá. Từ điển bách khoa và bách khoa thư phản ánh trình độ phát triển văn hoá, khoa học của dân tộc và thế giới trong từng thời kì lịch sử; là loại sách có tác dụng nâng cao trình độ văn hóa, khoa học, kĩ thuật cho mọi người, sách để tra cứu, học tập, giảng dạy. Các nước văn minh trên thế giới đều đã có những bộ từ điển bách khoa và bách khoa thư lớn.

       Ở nước ta hiện nay, việc biên soạn từ điển bách khoa là một nhu cầu bức thiết. Qua mấy nghìn năm dựng nước và giữ nước, Việt Nam là một nước văn hiến. Suốt lịch sử lâu dài, dân tộc ta đã sáng tạo ra nền văn hóa, văn minh với bản sắc riêng của mình. Những giá trị tinh thần to lớn và quý báu của dân tộc cần được tổng hợp biên soạn thành các sách bách khoa để phổ biến cho nhân dân ta và giới thiệu với nhân dân thế giới. Đống thời cần tiếp nhận trí thức của nhân loại để vận dụng vào công cuộc xây dựng đất nước. Ngay sau khi chiến tranh chấm dứt, đất nước thống nhất, Bộ chính trị Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam đã đề ra nhiệm vụ xúc tiến việc biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam (Nghị quyết số 37 NG/TƯ ngày 20.4.1981). Năm 1987, Chính phủ đã ra quyết định thành lập Hội đồng quốc gia chỉ đạo biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam (QĐ số 163^a/CT ngày 15.5.1987); năm 1988, thành lập Trung tâm biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam để tổ chức biên soạn và xuất bản các loại từ điển bách khoa và bách khoa thư (QĐ 321/CT ngày 26 12.1988).

        “Từ điển bách khoa Việt Nam” được biên soạn lần đầu tiên ở Việt Nam là bộ từ điển bách khoa tổng hợp nhiều chuyên ngành, cỡ trung bình, có tính chất thông dụng dùng cho đông đảo bạn đọc, chủ yếu cho những người có trình độ trung học trở lên. Từ điển có mục đích giới thiệu những tri thức cơ bản về văn hoá, khoa học, kĩ thuật, lịch sử, đất nước, xâ hội, con người Việt Nam xưa và nay; giới thiệu những tri thức văn hoá, khoa học, kĩ thuật của thế giới, chú ý những trí thức cần cho độc giả Việt Nam. Những trí thức đó góp phần tích cực phục vụ sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Phương châm biên soạn “Từ điển bách khoa Việt Nam” là khoa học, cơ bản, hiện đại, dân tộc. Các trí thức được trình bày ngắn gọn, dễ hiểu, bằng ngôn ngữ trong sáng.

       Sau 6 năm miệt mài lao động Ban biên tập đã biên soạn xong bộ “Từ điển bách khoa Việt Nam“, gồm 4 tập, bao gồm 4 vạn mục từ thuộc 40 chuyên ngành văn hoá khoa học, kĩ thuật của Việt Nam và thế giới. Mỗi tập khoảng trên dưới một vạn mục từ.

      Nhận thức được trách nhiệm lớn lao trước yêu cầu quan trọng của sự nghiệp xây dựng đất nước, giới trí thức Việt Nam thuộc nhiều thế hệ với lực lượng trên 1200 nhà khoa học (1/8 tổng số cán bộ khoa học có trình độ trên đại học trong cả nước) đã nhiệt tình tham gia biên soạn từ điển bách khoa, vượt qua nhiều khó khăn hạn chế về vật chất, về chuyên môn nghiệp vụ để đem trí thức đã tích luỹ được đóng góp vào sự nghiệp chung. Tập 1 đã được in thử (12.1994), gửi đi trưng cầu ý kiến trước khi in chính thức và đã nhận được 160 bản nhận xét của các uỷ viên Bộ chính trị, các bộ trưởng, các chuyên gia khoa học đầu ngành.

       “Từ điển bách khoa Việt Nam” có thể coi là một công trình văn hoá khoa học lớn của Việt Nam trong điều kiện hiện nay. Thành công này gắn liền với sự quan tâm của Bộ chính trị và tổng bí thư Đỗ Mười; công lao đặt nền móng đầu tiên của nguyên chủ tịch Hội đồng bộ trưởng Phạm Văn Đồng, sự chỉ đạo của thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt, phó thủ tướng Nguyễn Khánh; sự đóng góp nhiệt tình của các cơ quan, viện, trường, của nhiều nhà khoa học, nhà hoạt động trong các ngành, các lĩnh vực khác nhau.

       Nhân dịp hoàn thành công trình này, Ban biên tập “Từ điển bách khoa Việt Nam” và Trung tâm biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam bày tỏ lời cảm ơn Nhà xuất bản bách khoa toàn thư Nga, Nhà xuất bản đại bách khoa toàn thư Trung Quốc và các bạn bè quốc tế đã giúp đỡ kinh nghiêm; cảm ơn Quỹ tài trợ Toyota (Toyota Foundation) Nhật Bản đã góp phần cho việc biên soạn và xuất bản sách.

        “Từ điển bách khoa Việt Nam” xuất bản lần đầu không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong bạn đọc góp ý kiến để nâng cao hơn nữa chất lượng cho các lần tái bản sau.

Hà Nội, ngày 2.9.1995

Ban biên tập “Từ điển bách khoa Việt Nam”

Trung tâm biên soạn từ điển bách khoa Việt Nam