PHẬT HỌC DANH – SỐ
THÍCH TỪ THÔNG soạn
PHẬT HỌC VIỆN LINH SƠN XUẤT BẢN
LỜI NÓI ĐẦU
Cùng các Thiện trí thức thân mến.
Viết vào đây vài ý nghĩ mộc mạc của tôi, tôi hy vọng nó đến cùng các bạn để nói với các bạn về sự có mặt của quyển sách nhỏ này.
Cho đến nay tôi cũng không còn nhớ tôi đã bắt đầu làm cái việc sưu tập các bài trong quyển sách này từ lúc nào, nhưng có điều tôi nhớ rất rõ là mỗi khi sưu tập thêm một bài ghi nhớ vào tập sách này thì lúc đó tôi luôn luôn nhớ đến các bạn, nhất là các bạn đồng nghiệp của tôi.
Trong các buổi dạy tại các Phật học Đường và những khi diễn giảng giáo lý cho các hàng hàng Phật tử học Phật các nơi, tôi nhận thấy điều khó khăn trở ngại lớn cho người giảng dạy cũng như những người nghe giảng dạy là mỗi khi gặp phải danh từ Phật học thuộc trong số mà trong Phật giáo gọi là Phật Học Danh Số. Trong Kinh điển Phật giáo, danh từ thường được chia làm hai loại trọng yếu:
Một, Phật học thuật ngữ
Một, Phật học danh số hay còn gọi là Pháp số
Thuật ngữ của Phật học đem giảng dạy cho người sơ cơ học Phật nghe mà hiểu được cũng là một việc khó, vì đó là danh từ chuyên môn của Phật giáo không dính dấp gì đến sách vở chương trình học vấn ngoài đời, vì thế kiến thức và trình độ học vấn thế gian, mặc dủ cao nhưng vì chưa gia tâm nghiên cứu học hỏi về Phật giáo thì không sao hiểu đúng nghĩa của một thuật ngữ Phật học được. Tra cứu trong các bộ Tự Điển thế gian thì chỉ hoài công và vô ích, vì không có một bộ Từ Điển nào có những từ ngữ đó đầy đủ và rõ ràng.
Phật học Danh số muốn hiểu lại phải khổ công hơn nhiều. Một Phật học Thuật ngữ chỉ có một nghĩa của nó, còn Phật học Danh số có từ 2, 4, 5, 10, 20, 40 thuật ngữ hoặc nhiều hơn nữa, mà mỗi thuật ngữ có riêng một hoặc nhiều nghĩa khác nhau. Như vậy mà trong kinh điển Phật giáo hể dở kinh ra thì thấy, mở miệng tụng thì nghe. Các bạn hãy cùng tôi thử đọc một bài tán Phật mà nghe mỗi người Phật tử nào vừa phát tâm học đạo cũng điều biết.
Pháp vương vô thượng tôn
Tam giớivô luân thất
Thiên nhơn chi đạo sư
Tứ sanhchi từ phụ
Ư nhứt niệm quy y
Năng diệt tam kỳ nghiệp
Xưng dương nhược tán thán
Ức kiếp mạc năng tận.
Đọc bài kệ trên, các bạn hãy để ý những chữ đó được in đậm, đó nla2 những thuật ngữ và danh số đó. Chữ “Pháp vương” chữ “Vô thượng tôn”, chữ “Quy y” là những thuật ngữ. Chữ “Tam giới”, Tứ sanh”, “Tam Kỳ” là những danh số. Nội một danh số ‘Tam giới” nó hàm chứa cả mấy chục thuật ngữ có riêng một hoặc nhiều nghĩa khác nhau. Những chữ “Tứ sanh”, Tam kỳ” cũng vậy. Do sự hàm súc quá nhiều đó, làm cho những người sơ cơ học thuật gặp nhiều khó khăn trong khi xem kinh cũng như đọc sách về Phật giáo.
Trong thời gian tu học và hoằng truyền chánh pháp, cũng như các bạn, tôi đã gặp nhiều trỏ ngại khó khăn đó. Vì thế tôi đã để ý sưu tập những danh số thông dụng trong Phật giáo, đến nay thấy nó có thể giúp ích phần nào cho các Thiện trí Thức xuất gia lẫn tại gia, các em hậu tiến đang theo đuổi chương trình học tại các Phật học Đường, tôi cố gắng cho in thành tập sách nhỏ này. Trong khi quyển sách này đến tay các bạn, tôi mong các bạn đừng đòi hỏi nó quá nhiều. Nó chỉ có thể giúp cho các bạn tìm hiểu các danh số thường đàm hay nói cách khác là những danh từ thuộc lượng số thông dụng trong Phật học mà thôi.
Những điều khuyết điểm trong tập sách này không sao tránh khỏi, tôi rất mong Chư Thiện hữu tri thức hoan hỉ phủ chính cho.
HUỲNH MAI TỊNH THẤT
MÙA THU NĂM ĐINH MÙI PHẬT LỊCH 2511
THÍCH TỪ THÔNG