TÌM VÀO THỰC TẠI
THÍCH CHƠN THIỆN
VIỆN NGHIÊN CỨU PHẬT HỌC VIỆT NAM
LỜI NÓI ĐẦU
Thiền định là con đường đi vào thực tại. Chứng ngộ của Phật giáo là chứng ngộ thực tại, là nhìn thấy thực tại đúng như thực tại. Sự nhìn thấy này phải được thực hiện bằng con đường Thiền định theo như truyền thống chứng ngộ của chư Phật. Do đó, việc nhận định và tu tập Thiền đúng đắn là vô cùng cần thiết đối với người Phật tử.
Cuốn sách nhỏ này là kết quả của việc tìm hiểu và thực hành Thiền định Tứ Niệm Xứ của chúng tôi từ năm 1961 đến nay. Đây chính là phương pháp Thiền định của chính đức Bổn Sư Thích-ca-mâu-ni, được ghi chép rõ ràng qua các kinh Nikàya như kinh Niệm Xứ (Satipatthàna, kinh thứ 10 của Trung Bộ), kinh Đại Niệm Xứ (Maha Satipatthàna, kinh thứ 22 của Trường Bộ). Phương pháp này đã được giảng giải, áp dụng cho các sinh viên, học sinh và những người lớn tuổi theo đủ thành phần xã hội tại Đại học Vạn Hạnh, tại các khóa Thiền tại Thiền Viện Vạn Hạnh và đã đạt được nhiều thành quả đáng khích lệ.
Để giới thiệu với bạn đọc một số nét về Thiền định và thực hành Thiền định, chúng tôi chia cuốn sách nhỏ này làm sáu chương, khởi đầu là những nhận thức cơ bản về Thiền định Phật giáo, kế đến là phần thực hành Thiền định Tứ Niệm Xứ. Dựa vào các kinh Nguyên thủy, chúng tôi phân tích ý nghĩa của Thiền chỉ, Thiền quán, đặc biệt là các đối tượng Thiền quán. Tiếp đến, chúng tôi sơ phác con đường tu tập của đức Thế Tôn bằng Thiền định Tứ Niệm Xứ qua các cấp độ, cảnh giới Thiền và sự chứng ngộ giải thoát tối hậu của Ngài như là một kết quả tất yếu của một sự thực hành đúng đắn. Chúng tôi cũng giới thiệu một thể cách triển khai giáo lý và thực hành Thiền Tứ Niệm Xứ của ngài Buddhaghosa (Phật Âm) qua tác phẩm Visuddhimagga (Con Đường Thanh Tịnh), đặc biệt là bảy cấp độ thanh tịnh được nêu trong đó. Một chương nhỏ (chương V) cũng được dành riêng để nêu bậc đặc trưng của Thiền định Phật giáo, khác với những Thiền định khác. Chương VI là một cái nhìn khái quát về Thiền định Phật giáo Việt Nam, một triển khai từ Thiền định của đức Phật với những đặc thù của đất nước và con người Việt Nam, đầy tính dân tộc, phong phú, tích cực trong một vẻ hiền hòa, đầy đạo vị. Trong chương cuối cùng, chúng tôi trình bày đôi nét về Thiền Tổ sư hay Thiền Công án của Trung Hoa, một phát triển độc đáo, sinh động từ giáo lý của đức Bổn Sư, dung hợp với triết lý, với bối cảnh và tâm hồn người Trung Hoa; tuy phong phú, đặc sắc nhưng cũng có thể gây nhiều bối rối và ngộ nhận. Sau cùng, để độc giả tiệm việc tra cứu, phần phụ lục là bản kinh Tứ Niệm Xứ (Satipatthànasutta), được dịch từ nguyên bản Pàli, có đối chiếu với các bản dịch Anh ngữ khác như của Pàli text Society và của một số học giả khác.
Cố gắng giới thiệu con đường Niệm Xứ mà đức Phật dạy là con đường độc nhất (Ekàyano Maggo), chúng tôi hy vọng cuốn sách nhỏ này, trong một chừng mực nào đó, giúp ích cho độc giả, nhất là cho những người đang tìm đường vào thực tại, vào chứng ngộ, giải thoát.
P.L. 2534, mùa Hạ năm Canh Ngọ 1990
Tỷ kheo THÍCH CHƠN THIỆN
MỤC LỤC
Lời đầu
Chương 1: Nhận thức cơ bản về con đường Thiền định của Phật giáo
Chương 2: Những bước thực hành Tứ Niệm Xứ hay Niệm hơi thở vào hơi thở ra
Chương 3: Thiền chỉ - Thiền quán - 40 đối tượng Thiền quán
Chương 4: Lộ trình tu chứng của Thế Tôn - Các cảnh giới Thiền định - Bảy bước đi thanh tịnh
Chương 5: Sự khác biệt giữa Thiền định Phật giáo và Thiền định ngoại đạo
Chương 6: Thiền định Phật giáo Việt Nam
Chương 7: Thiền Công án